काठमाडौं । इराकको केन्द्रीय बैंकले थप पाँच वटा स्थानीय बैंकहरूलाई अमेरिकी डलर कारोबारमा प्रतिबन्ध लगाउने भएको छ । मनी लान्ड्रिङ, डलर तस्करी र अन्य मुद्रा नियमहरुको उल्लङ्घनहरू रोक्न केन्द्रीय बैंकले यस्तो कदम चाल्न लागेको हो ।
गत वर्ष पनि केन्द्रीय बैंकले यस्ता ८ वटा बैंकहरूलाई अमेरिकी डलरको कारोबारमा प्रतिबन्ध लगाएको थियो ।
डलरको गलत प्रयोग र तस्करीको आशंकामा अमेरिकी ट्रेजरी र फेडरल रिजर्भका अधिकारीहरू बीचको बैठक पछि इराकको केन्द्रीय बैंकले यस्तो निर्णय लिएको हो । यो कदम गत हप्ता दुबईमा इराकको केन्द्रीय बैंकका अधिकारीहरू र अमेरिकी अधिकारीहरु बीचको छलफल पछि कार्यान्वयन गर्न लागिएको हो ।
अमेरिकामा १०० अर्ब डलरभन्दा बढीको भण्डार रहेको इराकले तेल राजस्व र वित्तमा आफ्नो पहुँच अवरुद्ध नहुने कुरा सुनिश्चित गर्न वाशिंगटनको पहलका लागि यस्तो कदम चालिएको बताइएको छ । तर अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले यस महिना इरानप्रति आफ्नो अधिकतम दबाब नीति पुनर्स्थापित गर्ने बताएपछि ओपेकको दोस्रो ठूलो उत्पादक देश आफूलाई नजरअन्दाज गरेको जनाएको छ।
इरानले आफ्नो छिमेकी र सहयोगी इराकलाई आर्थिक फोक्सोको रूपमा हेर्छ र त्यहाँ शक्तिशाली शिया मिलिशिया र राजनीतिक दलहरू मार्फत पर्याप्त सैन्य, राजनीतिक र आर्थिक प्रभाव राख्छ। यसले निर्यात मार्फत इराकबाट कडा मुद्रा पनि प्राप्त गर्छ र आफ्नो बैंकिङ प्रणाली मार्फत अमेरिकी प्रतिबन्धहरू बेवास्ता गर्ने जनाएको छ ।
रोयटर्सका अनुसार एक परिष्कृत इन्धन तेल तस्करी नेटवर्क, जसले इरान र यसका प्रतिनिधिहरूको लागि प्रति वर्ष कम्तिमा १ बिलियन डलर बराबरको उत्पादन गर्छ । २०२२ मा प्रधानमन्त्री मोहम्मद शिया अल–सुदानीले पदभार ग्रहण गरेदेखि इराकमा यो दर फस्टाएको थियो।
तर, केन्द्रीय बैंकले भनेको छ कि डलर लेनदेनबाट प्रतिबन्धित बैंकहरूलाई सञ्चालन जारी राख्न अनुमति दिइएको छ र अन्य मुद्रामा लेनदेनमा संलग्न हुन अनुमति दिइएको छ। तर यो कदमले बैंकहरूको डलरमा लेनदेन गर्ने क्षमतालाई प्रतिबन्धित गर्दछ, जसले इराक बाहिर सञ्चालन हुने धेरैजसो सञ्चालनमा बाधा पुर्याउँछ।
वर्तमान इराकी सरकार शक्तिशाली, इरान समर्थित दलहरू र इराकको अत्यधिक अनौपचारिक अर्थतन्त्रमा चासो राख्ने सशस्त्र समूहहरूको समर्थनमा सत्तामा आएको हो, जसमा लामो समयदेखि मनी लान्ड्रिङको उच्च संभावित ठाउँको रूपमा हेरिएको वित्तीय क्षेत्र पनि हो ।
पश्चिमी अधिकारीहरूले इरान र यसका सहयोगीहरूको अमेरिकी डलर पहुँच गर्ने क्षमतालाई रोक्नको लागि आर्थिक र वित्तीय सुधारहरू गर्न प्रधानमन्त्री सुडानीसँगको सहकार्यको प्रशंसा गरेका थिए । तर ट्रम्प प्रशासनबाट दबाब बढ्ने अपेक्षा गरिएको छ।
डलर कारोबार प्रतिबन्धमा पर्ने पाँच बैंकहरूमा अल–मश्रेक अल–अरबी इस्लामिक बैंक, युनाइटेड बैंक फर इन्भेस्टमेन्ट, अल सनम इस्लामिक बैंक, मिस्क इस्लामिक बैंक र अमीन इराक फर इस्लामिक इन्भेस्टमेन्ट एण्ड फाइनान्स रहेका छन्।
